Dizel Tutuşma Gecikmesi - Enjeksiyon Avansı ve Zamanlaması

Dizel motorda silindir içerisine püskürtülen yakıt, emilen havanın sıkıştırma zamanı sonunda artmış olan sıcaklığı (en az 400 oC) sayesinde kendiliğinden, önce buharlaşır sonra da yanar. Yanma, hava-yakıt karışımının “tamamında” “aynı anda” başlar. Sıkıştırma zamanının sonunda silindir içindeki basınç yaklaşık 50 bar’dır. İş zamanında (yanma zamanında), basınç 90 bar civarındadır. Dizel motorun karakteristiği (kendine has özelliği) gereği, yanma vuruntulu şekilde gerçekleşir. İyi bir tork üretimi için yakıtın yüksek basınç sayesinde iyice atomize olarak püskürtülmesi ve hava ile yeterince karışmış olması (homojen karışım) gerekir.

Silindir içinde karışımın yanması bir anda meydana gelmez. Dizel motorlarda yakıtın enjektörden püskürtülmesiyle, yakıtın yanması arasında geçen süreye “tutuşma gecikmesi” denir.

Enjeksiyon (Püskürtme) Avansı:

Sıkıştırma zamanı sonunda piston üst ölü noktaya ulaşmadan önce yakıtın püskürtülmesine “Enjeksiyon (Püskürtme) Avansı” denir. Tutuşma gecikmesi sebebiyle yakıt, piston üst ölü noktadayken değil, üst ölü noktaya (ÜÖN) henüz gelmeden önce püskürtülür; böylece tutuşma gecikmesi sebebiyle kaybolan zaman (krank açısı cinsinden) telafi edilmiş olur.

Eğer piston tam ÜÖN’dayken püskürtülseydi, karışım tutuşup basınç oluşturana kadar piston alt ölü noktaya doğru ilerlemiş olacaktı, bu durumda yanma basıncının az bir miktarı pistonu itip kuvvet aktarabilecekti, tork azalacaktı. (Mazotun alev ilerleme hızı, benzine göre daha yavaştır.)

Yakıt piston üst ölü noktaya ulaşmadan önce püskürtüldüğündeyse, yanma, piston üst ölü noktadayken tamamlanacak ve yanma sonucu oluşan maksimum basınç artmış olarak tüm iş zamanı boyunca pistona etki edecektir. Böylece tork artacaktır.

Bu sebeple dizel motorlarda enjektörlerin yakıt püskürtmeye başlaması, sıkıştırma zamanı bitmeden önce başlamak zorundadır. Motor devri arttıkça, enjeksiyon avansı da artar.

(Bkz: Dizel Motor Gürültüsü ve Vuruntu)