Benzinli motorlarda yanma, bujinin kıvılcım oluşturmasıyla başlar ve oluşan alev cephesinin silindirin içerisinde ilerlemesi-yayılmasıyla devam eder. Motorda yanmanın bu şekilde gerçekleşmesi normal olan durumdur ve bu şekilde gerçekleşen yanmayla oluşan basınç düzenli bir şekilde artarak pistona etki eder ve pistonu iter. Böylece motorun çalışması sarsıntısız, gürültüsüz, titreşimsiz olarak gerçekleşir.
Vuruntu (detonasyon): Silindire alınan hava yakıt karışımının buji ile ateşlenmesinden sonra, yanmanın silindir içerisinde farklı noktalarda düzensiz, aşırı hızlı olarak gerçekleşmesine veya henüz bujide ateşleme başlatılmadan karışımın kendiliğinden (erken ateşleme) tutuşarak patlamanın gerçekleşmesine vuruntu (detonasyon) denir. Vuruntu istenmeyen bir zamanda gerçekleşen kontrolsüz bir yanma olayıdır.
(Bkz: Vuruntu Sensörü)
Motor vuruntulu çalıştığında, aşırı sarsıntı, titreşim, motordan gelen metalik bir ses (çekiçleme-çınlama sesi gibi) sürücü tarafından hissedilecektir. Bununla birlikte motor performansında ciddi düşüşler, yakıt tüketiminin artması, motor arıza lambasının yanması gibi belirtiler meydana gelir.
Bujide kıvılcım çaktığında, buji tırnaklarında oluşan alev çekirdeği yayılarak, yanma odasının her noktasına düzenli olarak ulaşır. Vuruntulu çalışma; bujiden başlayan alev cephesi henüz yanma odasının diğer (uzak) kısımlarına ulaşmadan, buralarda kendiliğinden yanmaların (patlamaların) gerçekleşmesi durumudur.
Motor vuruntulu olarak çalıştığında, silindir içerisinde oluşan yanma basıncı, normalin üzerinde bir değere (aşırı yüksek) çıkacaktır, bununla birlikte oluşan aşırı yüksek basıncın zamanlaması da, krank açısı cinsinden yanlış zamanda gerçekleşecektir. Ayrıca iş zamanında kademeli olarak azalan kompresyon (basınç), vuruntulu çalışmada dalgalı olarak azalacaktır.
Vuruntulu motor çalışması, darbeli, zamansız ve aşırı yüksek basınçlı yanmanın gerçekleşmesi; motorun mekanik yapısında ciddi hasarlara sebep olur. Bujilerin burun porselenlerinin kırılmasına, piston kafalarında erime, supapların zarar görmesi gibi çok ciddi sorunlar görülebilir. Ayrıca aşırı basınç sebebiyle piston-biyel-krank yataklarında boşluk meydana gelebilir.
Motor Neden Vuruntulu Çalışır? Vuruntu Sebepleri Nelerdir?
*Ateşleme sisteminin arızalı olması.
*Ateşleme avansının veya ateşleme zamanlamasının yanlış olması.
*Yanlış buji seçimi (yanlış ısı aralığına sahip buji seçimi). Buji tırnak aralığının yanlış olması.
*Yakıt enjeksiyon sistemi arızası. Enjektör arızası. Hava-yakıt karışımının ayarlanamaması, motorun aşırı fakir karışımla çalışması.
*Supap arızası. Supap boşluk ayarının yanlış olması. Supapların erimiş olması.
*Araçta kullanılan benzinin oktan sayısının uygun olmaması (yanlış yakıt kullanımı).
*Silindir içerisinde (yanma odasında), piston kafasında, supap tablasında, bujide aşırı karbon (kurum) birikmesi sonucu kendiliğinden ateşlemenin gerçekleşmesi.
*Motorun çok sıcak çalışması ve/veya hararet yapması. Bu durumda da hava-yakıt karışımı henüz bujide kıvılcım çakmadan kendiliğinden tutuşabilir. Soğutma sisteminin kontrol edilmesi gerekir.
*Motordaki mekanik arızalar. Biyel kolu yataklarının aşırı boşluk yapması sonucu yatak vurması meydana gelmesi sebebiyle, motordan ritmik bir vuruntu-darbe sesi gelir. Motor devri veya motor yükü arttıkça, gelen ses de artar.
(Bkz: Tekleme Nedir?)
(Bkz: Tüm Arızalar)
0 Yorumlar